طريقه استنباط فقه القرآن در تفسير التبيان

 براي توضيحات بيشتر و دانلود كليك كنيد

طريقه استنباط فقه القرآن در تفسير التبيان

دسته: فقه،حقوق،الهيات
بازديد: 5 بار
فرمت فايل: doc
حجم فايل: 190 كيلوبايت
تعداد صفحات فايل: 168

هدف از اين پايان نامه بررسي طريقه استنباط فقه القرآن در تفسير التبيان شيخ طوسي مي باشد

قيمت فايل فقط 149,000 تومان



چكيده:

در طول تاريخ اسلام فقهاء ومفسرين بزرگ همواره در سعي و تلاش بوده اند تا با بهره گيري از    شيوه هاي مختلف ، حقيقت قرآن را بيش از پيش شناخته و آن را در جهت تنوير افكار مسلمانان نسبت به آيات نوراني قرآن ، ارائه نمايند .از جمله علماي بزرگي كه در جهت تحقق اين موضوع اقدامات بسيار مؤثري داشته و گامهاي بزرگي در اين مسير برداشته ، شيخ طوسي بوده است كه حاصل تمام تفكرات و انديشه هاي تفسيريش را مي توان در كتاب تفسير «التبيان» كه امروزه اوّلين و يكي از معتبرترين نفاسير شيعي است مشاهده نمود .براي پي بردن به تفكرات شيخ طوسي ابتدا ابعاد شخصيتي و اجتماعي و علمي او مورد بررسي و سپس مباني و ادله اي كه پايه و اساس تفسير «التبيان» را تشكيل مي دهد مورد توجه و تجزيه و تحليل قرار گرفته است . حاصل اين دو موضوع به تفسير «التبيان» ويژگي هاي خاصي داده است كه در قالب شيوه ها و روشهاي مختلف ارائه شده است .شيخ طوسي استنباط خود از آيات الاحكام را بر اساس روشهاي عقلي و نقلي پايه گذاري و از اين طريق حكم قطعي آيات را بيان كرده است . علاوه بر اين با رجوع به روش فقهاء و مفسرين بزرگ ديگر گاهي ديدگاه آنان را مورد نقد و گاهي در جهت انطباق با ديدگاه خود از آن ها استفاده نموده است . گرايش به مطالعه تطبيقي و رجوع به نظرات مطرح در مذاهب مختلف شيوه استنباط شيخ را از ساير   روش هاي ديگر متمايز نموده است .

واژگان كليدي :

شيخ طوسي

تفسير التبيان

مباني و استنباط

استنباط آيات الاحكام

مقدمه:

هنگامي كه انسان پا به عرصه وجود مي گذارد و از مرحله وجود بالقوه به مرحله بالفعل مي رسد ، همواره ميان دو راه و روش سير مي كند . شكوفايي اين امر زماني است كه او به سن معرفت و تشخيص حق از باطل مي رسد . اين دو راه يا به انسانيت او منجر مي گردد و يا به حيوانيت او و اين دو راه و روش همان «طريق الهي» و يا «طريق بشري» است .بشر با چنگ زدن به خط و مشي الهي به اصل وجود خويش پي برده و به هدف خلقت و ارزش زندگي و كمال واقعي خويش مي رسد و آن راهي است كه موجب سعادت انسان مي شود و تحقّق اين امر زماني است كه انسان آن را بشناسد .از آنجا كه لطف الهي اقتضا مي كند كه انسان را با خط و مشي خويش آشنا كند تا بتواند او را بهتر بشناسد لذا موجبات شناخت خويش را نيز فراهم كرده و آن را در قالب وحي توسط رسولاني كه حاملان آن هستند به مردم ابلاغ نموده و سبب سعادتمندي آن ها را در جهان آخرت فراهم مي سازد .

اما خط و مشي بشري ، غالباً ساخته و پرداخته ذهن بشر  و معمولاً ظنّي است  اگر در مسير پيمودن راه حق و كشف حقيقت از وحي و يا حاملان وحي كمك نگيرد ، به گمراهي و ضلالت مي انجامد و سبب نابودي او را فراهم مي سازد .براي اينكه راه حقيقت آشكار شود و دسترسي به خط و مشي الهي آسان تر گردد، بايد از معجزه بزرگ الهي يعني قرآن ، سنّت بهره گرفت تا با استنباط صحيح بتوان به آن هدف نائل شود. در طول تاريخ اسلام فقهاء و مفسرين بزرگ همواره در سعي و كوشش بوده اند تا با استفاده از روشهاي گوناگون بتوانند حقيقت قرآن را شناخته و به امّت اسلامي ارائه نمايند، يكي از بزرگترين و كارآمدترين دانشمند حوزه ديني قرن پنجم كه در عرصه هاي گوناگون ميدان داري كرده بدان حيات جديد بخشيده و در رشته هاي متنوعي جزو بزرگترين مجددين دينيي يه شمار مي رود، شيخ الطائفه محمدبن حسن طوسي است. مقام علمي اين فقيه نامدار و مفسر، كلامي، اصولي، مورخ، رجالي و محدث بي نظير چنان جايگاه والائي را به دست آورده كه تا قرن هفتم در همه عرصه ها ديدگاه وي و نظريات وي تنها ميدان دار عرصه به شمار مي رفت.

در اين راستا ضرورت داشت كه در فصل اوّل به شخصيّت شيخ طوسي در ابعاد مختلف اجتماعي ، فقهي و علمي پرداخته شود و نظرات برخي از اعلام و خاورشناسان در مورد شخصيّت و آثار او بيان گردد .سپس جا داشت جدولي از اختلافات فقهاء در آيات الاحكام به ترتيب موضوعي تهيّه گردد تا مشخص شود كه شيخ در اين تفسير چقدر به آيات الاحكام پرداخته است و چه ميزان از جهت كمّي با فقهاء عامّه و خاصّه اختلاف نظر دارد و در قسمتي ديگر از اين فصل ضرورت نيم نگاهي به ويژگي هاي اين تفسير با ساير تفاسير متقدمين به وجود مي آيد .منابع و ادله اي كه فقهاء عامّه و خاصّه در جهت استنباط احكام بهره گرفته اند ، ضرورت بررسي در فصلي ديگر را ايجاب مي كرد تا اينكه مشخّص شود كدام يك از آن ها در نزد شيخ طوسي از اهميّت والايي برخوردار بوده و براي كدام يك از آن ها ارزش و اعتباري قائل نبوده است .راه ها و روشهايي كه شيخ از آن ها بهره گرفته تا به احكام واقعي الهي برسد و مقايسه اي بين استنباط وي در آيات الاحكام با برخي از فقهاء خاصّه ، ضرورت بررسي در فصل آخر را اقتضا كرد .

فهرست مطالب

چكيده.1

مقدمه (هدف ، پيشينه ، روش).2

فصل اوّل : گذري بر زندگي شيخ طوسي5

مقدمه.6

1-1 سيري در زندگي فردي شيخ طوسي6

1-1-1 محل تولد6

1-1- 2 مذهب شيخ6

1-1-3 محل تحصيل شيخ.8

1-1-3-1 عواملي كه سبب تكامل و پيمودن مدارج عالي علمي شيخ طوسي گرديد.9

1-2 سيري بر زندگي اجتماعي شيخ طوسي9

1-2-1 هجرت به بغداد9

1-2-2 مشايخ شيخ طوسي.11

1-2-3 شيخ طوسي در زمان حيات سيد مرتضي11

1-2-4 فرزندان شيخ12

1-2-5 شاگردان شيخ.13

1-2-6 هجرت از بغداد به نجف.14

1-2-7 وفات شيخ17

1-3 ابعاد شخصيّتي شيخ طوسي در مجامع علمي18

1-3-1 شيخ طوسي از ديدگاه خاورشناسان20

1-4 آثار و تأليفات شيخ طوسي22

نتيجه.26

فصل دوم : ويژگي هاي آيات الاحكام در «التبيان»27

مقدمه28

2-1 انگيزه شيخ طوسي از تأليف التبيان29

2-2 تعريف حكم شرعي در نظر شيخ طوسي.30

2-3 ديدگاه شيخ و ساير فقهاء نسبت به احكام شرعي32

2-4 ويژگي هاي ظاهري تفسير التبيان33

2-5 توصيف اجمالي التبيان 35

2-6 تعداد آيات الاحكام در تفسير «التبيان»37

2-7 نگرش كلي در تشريعي بودن آيات الاحكام39

2-8 ديدگاه شيخ در تشريعي بودن آيات الاحكام در «التبيان»41

2-1 آمار آيات فقهي در تفسير «التبيان» شيخ طوسي44

2-9 ويژگي هاي محتوايي تفسير التبيان.45

2-10 مقايسه تفسير «التبيان» با برخي از تفاسير متقدمين48

2-2 مشتركات تفسير «التبيان» با ساير تفاسير.49

2-11 منابع تفسير التبيان.50

2-11-1 منابع تفسيري.50

2-11-2 منابع قراءات و لغت و نحو51

نتيجه52

فصل سوم : مباني استنباط شيخ طوسي در تفسير التبيان.53

مقدمه.54

3-1 تعريف واژه54

3-2 قرآن.55

3-2-1 حجّيت قرآن.56

3-2-1-1 از طريق قرآن.56

3-2-1-2 از طريق روايات.59

3-2-1-3 از طريق عقل.60

3-3 اهميّت و حجّيت قرآن از ديدگاه شيخ طوسي61

3-4 سنّت.64

3-5 حجّيت روايات از نظر شيخ.65

3-6 ديدگاه شيخ درباره خبر متواتر.66

3-7 حجّيت خبر واحد نزد فقهاي اماميه67

3-8 حجّيت خبر واحد در نظر شيخ طوسي.67

3-9 عقل.68

3-10 تاريخچه عقل69

3-11 اقسام مدركات عقلي.70

3-12 حجّيت عقل70

3-13 عقل در نگاه شيخ طوسي72

3-14 اجماع.73

3-15 تعريف واژه73

3-16 اقسام اجماع در اصطلاح73

3-17 اجماع در ميان فقهاي اماميه74

3-18 اجماع از نظر فقهاء عامّه.75

3-18-1 دليل فقهاء عامّه از قرآن.75

3-18-2 دليل قائلين به اجماع از سنّت.76

3-19 حجّيت اجماع در نزد شيخ طوسي76

3-20 عرف78

3-21 تعريف واژه78

3-22 اقسام عرف.79

3-23 كاربرد عرف.79

3-24 حجّيت و ادله عرف79

3-25 عرف از نظر شيخ طوسي80

3-26 قياس82

3-27 قياس در نگاه ائمه معصومين (ع)82

3-28 حجّيت قياس از نظر فقهاء سنّي.83

3-29 شيخ طوسي و قياس85

3-30 استحسان.86

3-30-1 تعريف واژه استحسان.86

3-31 تاريخچه استحسان87

3-32 حجّيت استحسان در ميان فقهاي سنّي88

3-32-1 استدلال قائلين به حجّيت استحسان از قرآن.89

3-32-1-1 نقد قائلين به عدم حجّيت استحسان90

3-32-2 استدلال قائلين به حجّيت استحسان از سنّت90

3-32-2-1 نقد قائلين به عدم حجّيت استحسان از سنّت.90

3-32-3 استدلال قائلين به حجّيت استحسان از اجماع91

3-32-3-1 نقد قائلين به عدم حجّت استحسان از اجماع91

3-33 استحسان از ديدگاه شيخ طوسي.91

3-34 مصالح مرسله و قاعده استصلاح.93

3-34-1 مصالح در نزد فرق و مذاهب93

3-35 ادله قائلين به مصالح مرسله.94

3-35-1 استدلال به عقل براي مصالح مرسله95

3-35-2 استدلال به سيره صحابه براي مصالح مرسل95

3-35-3 استدلال به حديث پيامبر (ص)96

3-36 شيخ طوسي و مصالح مرسله96

3-37 سدّ و فتح ذرايع.96

3-38 اقسام ذريعه.97

3-39 ادله اثبات ذرايع از نظر قائلين آن.98

3-39-1 دليل قاعلين به ذرايع از قرآن 98

3-39-2 استدلال «ابن قيّم» از عقل در اثبات ذرايع98

3-40 شيخ طوسي و سدّ ذرايع99

نتيجه.99

فصل چهارم : روشهاي شيخ طوسي در تفسير التبيان.100

مقدمه.101

4-1 روش تفسيري طوسي از زبان خويش101

4-2 روش قرآن به قرآن.103

4-2-1 احكام وضو103

4-2-2 احكام كلاله به روش تفسير قرآن به قرآن105

4-2-3 احكام نماز در مساجد به روش قرآن به قرآن106

4-3 تفسير قرآن به سنت.108

4-3-1 احكام نافله به روش قرآن به حديث.108

4-3-2 احكام خمس به روش تفسير قرآن به حديث110

4-3-3 احكام اوقات نماز به روش تفسير قرآن به حديث111

4-3-4 تعميم مصاديق «الميسر» به روش تفسير روايي.113

4-3-5 نسخ احكام قبله به روش تفسير روايي.114

4-4 جايگاه قرائت در تفسير فقهي شيخ.116

4-5 آيات كلامي در تفسير استنباطي شيخ117

4-6 نقد روايات با روش اجتهادي.118

4-7 اهميّت ذبح در تفسير فقهي شيخ.121

4-8 جايگاه «نسخ» در تفسير فقهي شيخ.122

4-9 قطع دست سارق به روش اجماع فرقه محقّه.124

4-10 احكام مال يتيم به روش اصولي126

4-11 حمل آيه بر عموم به روشهاي گوناگون.128

4-12 احكام وقت نماز به روش منطقي (نسب اربع).130

4-12-1 احكام غسل و مسح به روش منطقي.131

4-13 حمل تقييد بر عدم جواز به روش جدلي.132

4-14 احكام محارب به روش تطبيقي و جدلي.133

4-15 تطبيق حكمي با حكم ديگر.135

4-16 مقارنة حكمي با مثل عرب جاهليّت.167

4-17 نبوّت تابع مصلحت.150

نتيجه180

نتيجه گيري و پيشنهاد185

منابع و مآخذ فارسي215

منابع و مآخذ عربي

مقاله ها.150

پايان نامه ها .

سايت.5

چكيده انگليسي.

قيمت فايل فقط 149,000 تومان



برچسب ها : طريقه استنباط فقه القرآن در تفسير التبيان , استنباط آيات الاحكام , روش استنباط آيات الاحكام در تفسير التبيان , ويژگي هاي آيات الاحكام در التبيان , روشهاي شيخ طوسي در تفسير التبيان , مباني استنباط شيخ طوسي در تفسير التبيان , پايان نامه تفسير التبيان , پايان نامه استنباط آيات الاحكام , طريقه استنباط فقه القرآن در تفسير التبيان