تحقيق معماري صفويه 25 ص

دوشنبه ۲۰ آذر ۹۶ | ۰۵:۲۶ ۲۳ بازديد

تحقيق معماري صفويه 25 ص

براي توضيحات بيشتر و دانلود كليك كنيد

دسته:
معماري
بازديد: 1 بار
فرمت فايل: doc
حجم فايل: 267 كيلوبايت
تعداد صفحات فايل: 26

تحقيق معماري صفويه

قيمت فايل فقط 3,000 تومان

تحقيق معماري صفويه

مقدمه :

يكي از درخشان‌ترين دوره‌هاي هنري ايران پس از اسلام دوره‌ي صفويه
است. در سال 907 قمري (1502 م) شاه اسماعيل، سلسله صفوي را تاسيس
كرد. در اين دوره مراكز و كانون‌هاي صنعتي و هنري در ايران افزايش
يافت، درابتداي تاسيس اين سلسله، تبريز پايتخت بود و به همين سبب
اين شهر مركزي شد براي فعاليت‌هاي هنرمنداني مانند خطاطان،
تذهيب‌كاران، نقاشان و صحافان و هم‌چنين هنرمنداني كه در ديگر
فنون و صنايع كار مي‌كردند و هنرمنداني كه در معرق‌كاري و
رنگ‌آميزي كاشي‌ها و در بناها و كتيبه‌ها نقش داشتند يا هنرمنداني
كه در صنايع منسوجات و بافت پارچه به كار مي‌پرداختند.

در اواخر قرن دهم قمري، در زمان شاه عباس پايتخت از قزوين به
اصفهان انتقال يافت. با انتخاب پايتخت جديد، اين شهر به عنوان يكي
از درخشان‌ترين شهرهاي خاور گسترش پيدا كرد. بازارها، كاخ‌ها،
مساجد، باغ‌ها، پل‌ها در نقشه‌ي شهر گنجانيده شده بود. در اين
زمان همه‌ي بناهاي مذهبي با تزيينات كاشي‌كاري آرايش شدند. بناهاي
مسجد شيخ‌ لطف الله سر درب قيصريه و مسجد امام (شاه) در ميدان نقش
جهان با كاشي‌هاي معرق مزين شدند. آجرهاي مربع كاشي منقوش، معروف
به آجرهاي «هفت رنگ» در بناها به مقياس گسترده مورد استفاده قرار
گرفت. نقش و نگار كاشي‌ها و رنگ‌هاي آن‌ها زينت خاصي به بناهاي
اين دوره بخشيده است. نه تنها ديوارها، بلكه گنبدها، ايوان،
طاق‌نماها سر درب ورودي‌ها و مناره با كاشي و موزاييك آراسته شد.
ساخت سر درب‌هاي بزرگ با كاشي‌هاي شفاف و گچ‌بري مقرنس‌كاري در
عصر صفويه پيشرفت بسيار داشت. تركيب سر درب بزرگ و مناره‌هاي
طرفين آن با صحن چهار ايواني و ساختمان‌هاي اطراف آن و قرار دادن
گنبد به گونه‌اي كه با همه‌ي ساختمان متناسب باشد، در معماري زمان
صفوي به درجه‌ي كمال رسيد. با توجه به امنيت ايران در اين دوره
بناهايي بزرگ و عالي مانند كاخ‌هاي عالي قاپو، چهل ستون، هشت بهشت
و تالار اشرف در اصفهان و بقعه شاهزاده حسين، سر درب عالي قاپو و
چهل‌ ستون در قزوين ساخته شدند. ديوارهاي اين كاخ‌ها از كاشي‌هاي
خوش آب و رنگ پوشيده شده و ميان مجموع آن ها با نقوش نقاشان معروف
آن دوره پيوند است. سقف‌ها و ديوارها نيز غالبا با منبت‌كاري
تزيين مي‌شدند.

تزيينات چوبي در بناهاي غيرمذهبي داراي نقش اصلي بود و در آن‌ها
ميزان بيش‌تري از تذهيب‌كاري و نقاشي‌هاي لاكي استفاده مي‌شد.
طرح‌هاي آن‌ها با هنر مينياتور داراي رابطه‌ي نزديكي بود.
كنده‌كاري و خراطي به ويژه در درب‌ها و سقف‌ها خود هنر خاصي در
اين دوره بوده است. نقاشي‌هاي ديواري (فرسك) در كاخ عالي قاپو،
قصر روي ايوان عباسي و ايوان جنوبي قرار دارند. طلاكاري ايوان صحن
كهنه به فرمان نادر شاه افشار انجام شده و از اين رواست كه به
«ايوان نادري» معروف است. به طور كلي برخي از بهترين تزيينات و
آيينه‌كاري و نمونه‌ي كاشي‌كاري سه دوره‌ي تاريخي متوالي را در آن
مكان مقدس مي‌توان ديد. زيرا مسجد گوهرشاد در زمان تيموريان، صحن
قديمي در زمان صفويه و صحن نو در دوره‌ي قاجاريه ساخته شده است.

با نگرشي كلي به هنرهاي اين دوره، بايد پذيرفت كه در دوره‌ي صفوي،
بار ديگر عصر نوين و درخشاني در هنر ايران طلوع كرد. در هر دوره،
هنري كه در نوع خود زيبا و كامل بوده پديدار شده است. در قرن دهم
قمري هنرمندان ايران به مزايا و نتايج تازه‌اي دست يافتند. در آن
دوره قالي‌هايي بافته شده كه تا آن تاريخ نظير نداشته است. در
فلزكاري عصر صفوي، بر پايه‌ي سنت‌هاي قديم و مهارت فلزكاران اين
دوره، هنرمندان چيره‌دستي مجال ظهور يافتند. مصنوعات طلاكاري،
نقره‌كاري و برنج‌سازي رونق بسيار داشت و آهن و فولاد نيز گاه طلا
و نقره‌كوب مي‌شد. طراحان و نقاشان، اين زمان با ابداع شيوه‌هاي
جديد، موازين تازه‌اي در سبك‌هاي خود ايجاد كردند. در نقره‌كوبي و
حكاكي ظروف، پايه‌هاي شمعدان يا بخوردان‌ها، نوشتار اشعار فارسي
به خطوط خوش نستعليق جايگزين كتيبه‌هاي عربيشد.

معماري ايران در دوره افشاريه و زنديه: ظهور نادرشاه افشار به
سلطنت صفويه خاتمه داد. با آن كه در عالم سياست به او اهميت بسيار
داده شده است. اما در اين دوره در عالم هنر پيشرفت چشم‌گيري ديده
نمي‌شود؛ تنها زرگري و طلا و نيز ميناكاري ترقي داشته است.
هم‌چنين بعضي از قرآن‌هاي نفيس مذهب در دست است كه به زمان نادر
نسبت داده مي‌شود، كاخ خورشيد و برج‌هاي ديده‌باني شهر كلات از
هنر معماري اين دوره است. اندكي پس از مرگ نادر، كريم‌خان زند در
شيراز مستقر شد و در آن شهر عمارات بزرگي بنا نمود كه به نام او
مشهور است. از جمله‌ي آن‌ها، ارگ كريم‌خان، مسجد، حمام و يك بازار
است. از ويژگي هاي كاشي‌كاري اين دوره، استفاده از نوعي رنگ گل
سرخ است كه در زمان قبل ديده نمي‌شود. تزيينات كاشي‌كاري در
بدنه‌ي بناها از آجرهاي كاشي و زمينه‌ي سفيد بود. صورت شخصيت‌هاي
رسمي، صحنه‌هاي هنرنمايي رستم پهلوان ملي، شكار و دورنماها در
كاشي‌كاري‌ها ديده مي‌شوند.

در باره ويژگيهاي و دستاوردهاي معماري اصفهاني نكات زير را مي
توان نام
برد34:

–
ساده شدن طرحها كه در بيشتر ساختمانها ، فضا ها يا چهار
پهلو
            هستند

–
هندسه ساده و شكلها و خطهاي شكسته بيشتر استفاده مي شد

–
در تهرنگ ساختمانها نخير و نهاز كمتر شد و لي ساخت گوشه هاي
             پخ
از اين زمان آغاز
           شد

–
پيمون بندي و بهره گيري از اندام ها و اندازه هاي يكسان

–
سادگي طرح در بنا ها هم آشكار گرديد.

فصل دوم :

نگاه اجمالي

در دوران صفويه به علت توجه مخصوص سلاطين اين سلسله به هنر وضعيت
و تشويق آنها تحولات زيادي در معماري ايراني ايجاد گرديد. فن
معماري در اين دوره فوق‌العاده ترقي كرده و ابنيه‌هاي زيادي از
قبيل مساجد و مقابر ائمه و پلها و كاخها ساخته شد كه امروزه نيز
پابرجا هستند. قسمت اعظم شاهكارهاي معماري دوران صفويه در اصفهان
است و اين شهر در آن دوره بسيار زيبا و ديدني بوده است بطوري كه
سياحان غربي در سفرنامه‌هايشان از زيبايي اصفهان زياد تعريف
كرده‌اند. از جمله معماري‌هاي مهم عصر صفوي در اينجا بررسي
مي‌شود.

عالي قاپو چهل ستون پل اللّهورديخان پل خواجو چهار باغ ميدان شاه
مسجد شاه مدرسه چهار باغ كاخ هشت بهشت در اصفهان كاخ عالي‌قاپو
قزوين

وقتي شاه عباس اصفهان را پايتخت خود قرار

داد، نقشه جديدي براي شهر طرح كرد: خيابان بزرگ و معروف چهارباغ
را او ساخت و طرفين خيابان را دستور داد درخت بكارند. اين خيابان
به پل بزرگي كه روي زاينده رود است، مي‌رسد. در ميانه شهر، ميدان
بزرگ «نقش جهان» قرار دارد. مسجد امام (شاه) درسمت جنوب و قصر
عالي‌قاپو در مغرب و مسجد شيخ لطف‌الله در مشرق و سردر بازار
قيصريه در شمال آن جاي گرفته‌اند. اين ميدان جاي چوگان‌بازي بوده
و دروازه‌هاي سنگي كه براي اين بازي ساخته شده، هنوز در دو سوي
ميدان موجود است. در چهار سوي اين ميدان قريب دويست باب حجرات در
دو طبقه ساخته شده است.

عالي‌قاپو با ايوان بلند آن در مغرب ميدان جاي دارد. عالي‌قاپو
داراي جلوخان و شش طبقه ساختمان است كه در هر طبقه تزيينات و
گچبري و نقاشي موجود است. ايوان رفيع آن با ستونهاي چوبي وسقف
خاتم نيز بسيار جالب است.

سردر بازار، بخش شمالي، علاوه بر كاشيكاري زيبا، مجالس نقاشي
زيبايي دارد كه قسمتي از آن شامل تصاوير جنگ شاه عباس با ازبكان و
مجالس بزم شاهي است.

مدرسه چهارباغ با سردر ورودي و گنبد و دو مناره رفيع از نظر شيوه
كاشيكاري و رنگ‌آميزي جلب نظر مي‌كند. بناي زيباي اين مدرسه و
كاروانسرا، و بازار در خيابان چهارباغ احداث شده است.

به امر شاه عباس، در سراسر ايران، كاروانسراهاي بزرگي نيز اغلب از
آجر و گاهي ازسنگ ساخته شده است. در اين دوره به علت دو جنبه مهم
مذهبي و اقتصادي، تعداد زيادي كاروانسرا ساخته شد. شيوه ساختماني
كاروانسراها بيشتر چهار ايواني است، ولي انواع ديگري مانند مثلث،
هشت ضلعي، دايره، كوهستاني و متفرقه در بين اين بناها ديده
مي‌شود. از كاروانسراهاي اين دوره مهيار در اصفهان، كاروانسراي
بيستون دركرمانشاه، كاروانسراي مادرشاه و شيخ علي خان در اصفهان و
امين‌آباد را مي‌توان نام برد.

با نگرشي كلي به هنرهاي اين دوره، بايد پذيرفت كه در دوره صفوي،
بار ديگر عصر نوين ودرخشاني در هنر ايران طلوع كرد. هنر بزرگ
ايران، چنانكه برخي به نادرست تصور كردند، منحصر به دوره پيش از
اسلام نيست، بلكه در هر دوره، هنري كه در نوع خود زيبا و كامل
بوده پديدار شده است. در قرن دهم قمري هنرمندان ايران به مزايا و
نتايج تازه‌اي دست يافتند.

مساجد:

در اين زمان همه بناهاي مذهبي با تزيينات كاشيكاري آرايش شدند.
بناهاي مسجد شيخ لطف‌الله سر در قيصريه و مسجد امام (شاه) درميدان
نقش جهان با كاشيهاي معرق مزين شدند. آجرهاي مربع كاشي منقوش،‌
معروف به آجرهاي «هفت رنگ» در بناها به مقياس گسترده مورد استفاده
قرار گرفت. نقش و نگار كاشيها و رنگهاي آنها زينت خاصي به بناهاي
اين دوره بخشيده است. نه تنها ديوارها، بلكه گنبدها،‌ ايوان،‌
طاقنماها سردر وروديها و مناره با كاشي و موزاييك آراسته شد. ساخت
سردرهاي بزرگ با كاشيهاي شفاف و گچبري مقرنسكاري در عصر صفويه
پيشرفت بسيار داشت. تركيب سردر برزگ و مناره‌هاي طرفين آن با صحن
چهار ايواني و ساختمانهاي اطراف آن و قراردادن گنبد به گونه‌اي كه
با همه ساختمان متناسب باشد، درمعماري زمان صفوي به درجه كمال
رسيد.

مسجد شاه

از بزرگترين مساجد صفويه است دستور ساختمان اين مسجد در سال 1021
هجري بوسيله شاه عباس كبير داده شد. سر در مسجد كه جزو تزيينات
ميدان شاه بود زودتر ساخته شد و بعدا شروع به پي ريزي مسجد كردند.
سر در مسجد دو كتيبه دارد. كتيبه اول به خط علي رضا عباسي و كتيبه
دوم به خط محمد رضا مي‌باشد. تصور مي‌رود كه كار مسجد در سال 1040
هجري يعني دو سال بعد از مرگ شاه عباس به پايان رسيده باشد.

بناي مسجد امام (شاه) كه در جنوب ميدان واقع شده، از لحاظ معماري
و كاشيكاري و حجاري و عظمت گنبد و مناره‌هاي بلند آن، از
شاهكارهاي قرن يازدهم قمري است. كتيبه سر در اصلي مسجد بر روي
كاشي معرق وبه خط ثلث عليرضا عباسي نوشته شده و تاريخ 1025 ق. بر
آن است. معمار اين مسجد «استاد علي‌اكبر اصفهاني» و مباشر ساختمان
«محب علي بيگالله» بوده‌اند. بيشتر عناصر اصلي مسجد شاه از روش
معماري سلجوقي كه از پيش در ايران معمول بود پيروي شده است و
داراي صحن وسيعي در وسط و اتاقهايي در دو طبقه با قوسهاي جناغي
شكل شبيه قوسهاي ميدان مي باشد . در ميانه هر ضلع صحن ايواني
پيوسته به سالني گنبد دار به سبك مسجد جمعه سلجوقي در اصفهان و
مسجد مشهد ساخته شده است ايوان قبله مسجد شاه به گسترش حجم و
داشتن گنبدي سلجوقي شكل ممتاز است .

مسجد شيخ لطف‌الله

مسجد شيخ لطف‌الله كه در شرق ميدان واقع شده، گنبد زيبايي دارد كه
از كاشي پوشيده شده و طرح آن نقش تاك يا اسليمي بزرگ است و با شكل
و اندازه گنبد تناسب كاملي دارد. راهروي مسجد كه به شبستان و
محراب بي‌نظير آن منتهي مي‌شود، داراي كاشيكاري خشتي بسيار زيبا و
پنجره‌هاي سنگي مشبك است. كاشيكاري داخل شبستان شامل كاشيهاي هفت
رنگ و معرق‌كاريهاي زيباست و كتيبه‌هاي معرق و قطار و پيچ كاشيس
فيروزه‌اي و پنجره‌هاي مشبك كاشي است، طرح نقوش و رنگ‌آميزيهاي
متنوع و الوان نارنجي و لاجوردي، جلال و زيبايي خيره‌كننده‌اي به
اين شبستان بخشيده است. كاشيكاري سقف داخلي شبستان، با طرح لوزي و
ريزه‌كاريهاي خاصي كه در آن به كار رفته اعجاب‌انگيز است. محراب
كاشي معرق و مقرنس‌كاري آن نيز در زمره آثار مهم هنري است از لحاظ
صنعت كاشي‌پزي و معرق‌كاري، شاهكاري به شمار مي‌رود.

مسجد صدر، مسجد فتح الله در ضلع شرقي ميدان امام قرار دارد سال
تاسيس 11 هجري قمري (دوره شاه عباس اول) معمار استاد محمد رضا
اصفهاني خطاطعلي رضا عباسي ساخت اين مسجد 18 سال به طول انجاميد

از ويژگي هاي اين مسجد:

نداشتن صحن و مناره كه در تمامي مساجد اسلامي جزء لاينفك بنا است

چرخش 45 درجه اي كه از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد

گنبد كم ارتفاع مسجد

محراب بي بديل مسجد

كتيبه هاي نفيس و طره هاي سر در كه درون گلدان مرمرين جاي گرفته
اند

آنچه مسجد شيخ لطف الله را در عداد نمونه هاي بازار هنر ايراني-
اسلامي قرار مي دهد اندازه كوچك و هماهنگي آن با بناهاي اطراف
ميدان است.

سردر زيبا و پركار مسجد در سال 1012 به پايان رسيد اما بقيه مسجد
و تزئينات كاشيكاري آن تا سال 1028 هجري بطول انجاميد.

نكته اي كه محققين و پژوهشگران و سياحان بر آن متفق القولند
اختصاصي بودن مسجد شيخ لطف الله است. اين نكته را استثنائي بودن
مسجد يعني عدم صحن و مناره كه در تمامي مساجد اسلامي جزء لاينفك
بنا است تأييد مي كند.

قيمت فايل فقط 3,000 تومان